Czy można celowo ususzyć drzewo? Aspekty prawne, etyczne i przyrodnicze

Wiele osób poszukuje informacji na temat tego, jak ususzyć drzewo – czy to ze względu na ograniczenie dostępu do światła słonecznego, usunięcie niepożądanej rośliny z działki czy też względy estetyczne. Zanim jednak przejdziemy do metod, warto zrozumieć konsekwencje, także prawne, takiego działania. Okazuje się bowiem, że usunięcie drzewa, nawet na własnej posesji, może wiązać się z poważnymi karami finansowymi, jeśli nie zostaną spełnione wymagane formalności.

Kiedy usunięcie drzewa z działki jest legalne?

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym w Polsce, przepisy dotyczące wycinki drzew i krzewów reguluje Ustawa o ochronie przyrody. Od 2017 roku obowiązują ułatwienia dla osób fizycznych – mogą one usunąć drzewo z własnej posesji bez zezwolenia, pod warunkiem, że działka nie jest wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej, a obwód pnia drzewa nie przekracza określonych granic.

Granice te wynoszą:

• 80 cm dla topoli, wierzb, klonu jesionolistnego i klonu srebrzystego,
• 65 cm dla kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej i platana klonolistnego,
• 50 cm dla pozostałych gatunków.

Jeśli drzewo przekracza te wymiary i planujemy jego usunięcie, konieczne jest złożenie wniosku o zezwolenie do odpowiedniego organu (najczęściej wójta, burmistrza lub prezydenta miasta). Należy liczyć się z wizją lokalną oraz możliwością odmowy.

Naturalne sposoby na ususzenie drzewa

Jeśli zastosowanie oficjalnej ścieżki prawnej nie wchodzi w grę, niektórzy właściciele nieruchomości szukają „domowych” metod, które doprowadzą do wyschnięcia drzewa. Do takich naturalnych metod należą m.in.:

• Obrywanie kory u podstawy drzewa (tzw. pierścieniowanie) – polega na obcięciu kory wokół pnia, co przerywa transport wody i substancji odżywczych. Bez tego drzewa zwykle nie przeżywają.
• Zagęszczanie gleby wokół korzeni – poprzez ugniatanie gruntu, który ogranicza dopływ powietrza do korzeni, można stopniowo doprowadzić do obumierania drzewa, choć to proces długotrwały i mało skuteczny.
• Użycie soli – wsypywanie dużych ilości soli do gleby wokół drzewa powoduje zasolenie, które jest toksyczne dla korzeni. Jednak metoda ta łatwo pozostawia ślady w środowisku i może być szkodliwa także dla innych roślin.

Należy jednak zaznaczyć, że każda z powyższych metod może zostać zakwalifikowana jako działanie szkodliwe dla przyrody, szczególnie jeśli zostanie przeprowadzone celowo i bez zgody odpowiednich organów.

Czy chemiczne metody ususzania drzew są legalne?

Stosowanie chemikaliów, takich jak herbicydy (np. glifosat), do ususzenia drzewa to temat bardzo kontrowersyjny. Choć skuteczne, użycie takich środków we własnym zakresie może być nielegalne i uznane za celowe niszczenie roślinności.

Najczęściej stosowaną metodą jest nawiercanie otworów w pniu i wstrzykiwanie do nich substancji chemicznych. Po kilku tygodniach drzewo zaczyna obumierać. Należy jednak pamiętać, że:

• Użycie środków chemicznych bez odpowiednich zezwoleń może być traktowane jako wykroczenie lub przestępstwo,
• Skutki przenikania chemikaliów do gleby mogą być długofalowe i nieprzewidywalne,
• Zamierzone zniszczenie drzewa np. na granicy działek może skutkować konfliktem z sąsiadem lub sprawą w sądzie.

Z punktu widzenia prawa, wszelkie próby ususzenia drzewa za pomocą chemii, bez zgody odpowiednich instytucji, są ryzykowne prawnie i moralnie wątpliwe.

Nielegalne sposoby ususzania drzew – jakie są konsekwencje?

W ostatnich latach sądy coraz częściej rozpatrują sprawy dotyczące nielegalnego niszczenia drzew. Najczęściej zgłoszenia dotyczą sytuacji, kiedy właściciele posesji próbują „obejść” prawo i doprowadzają do stopniowego uschnięcia drzew przez różne manipulacje.

Najczęstsze nielegalne działania to:

• Podcinanie korzeni drzewa po jednej stronie, co destabilizuje roślinę,
• Wstrzykiwanie trucizn lub palenie ognisk zbyt blisko systemu korzeniowego,
• Obcinanie najważniejszych gałęzi (korony), przez co roślina traci zdolność fotosyntezy.

Warto wiedzieć, że mandat za nielegalną wycinkę drzewa może wynieść od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy złotych! Jeśli sprawa trafi do sądu, kary mogą być jeszcze surowsze, obejmując także obowiązek nasadzeń zastępczych lub wypłatę odszkodowania za straty środowiskowe.

Co zrobić, gdy drzewo zagraża bezpieczeństwu?

Jeżeli drzewo zagraża mieniu lub życiu (np. przez pochylenie, ubytki pnia, martwe konary), właściciel nieruchomości ma prawo zgłosić ten fakt do odpowiedniego urzędu. Często w takich przypadkach możliwa jest szybka interwencja i zezwolenie na usunięcie bez konieczności spełniania wszystkich formalności. Do wniosku warto dołączyć dokumentację fotograficzną lub opinię arborysty.

W nagłych wypadkach (np. po wichurze) możliwe jest również wezwanie straży pożarnej lub zgłoszenie interwencji do zarządcy terenu. W takiej sytuacji procedura jest uproszczona, ale mimo wszystko warto udokumentować całe zdarzenie.

Jakie gatunki drzew są pod ścisłą ochroną?

Niektóre drzewa w Polsce są objęte ochroną gatunkową, niezależnie od miejsca ich występowania. Oznacza to, że nie można ich niszczyć, przesadzać ani przycinać bez stosownych zezwoleń. Do takich drzew należą m.in.:

• Cis pospolity,
• Lipa szerokolistna – w niektórych rejonach kraju,
• Buk zwyczajny odmiany purpurowej – jeśli rośnie w alejach historycznych.

Próba celowego ususzenia takich drzew może być potraktowana jako przestępstwo środowiskowe. W takim przypadku kary finansowe mogą sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych, a sprawy nierzadko trafiają do mediów.

Alternatywy dla usuwania drzewa – co możesz zrobić?

Zamiast usuwać drzewo, można pomyśleć o alternatywnych rozwiązaniach, takich jak:

• Przycięcie korony – pozwala zmniejszyć cień lub ryzyko złamania gałęzi,
• Formowanie drzewa – drzewa ozdobne można modelować tak, by harmonizowały z otoczeniem,
• Zasięgnięcie opinii dendrologa – specjalista może doradzić sposób pielęgnacji lub ewentualnego przesadzenia drzewa,
• Wykorzystanie drzewa jako elementu ogrodowego – martwe drzewa pełnią rolę schronienia dla ptaków i owadów, a także uatrakcyjniają przestrzeń jako rzeźby przyrodnicze.

W dzisiejszych czasach, kiedy troska o klimat i bioróżnorodność staje się coraz ważniejsza, warto rozważyć rozwiązania, które nie naruszają równowagi ekologicznej naszej okolicy.