Obecne zasady przechodzenia na emeryturę rolniczą
Emerytura rolnicza to świadczenie wypłacane przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) rolnikom spełniającym określone wymagania. Zgodnie z aktualnymi przepisami, aby uzyskać prawo do emerytury rolniczej, trzeba spełnić dwa podstawowe warunki: osiągnąć wiek emerytalny oraz posiadać odpowiedni staż ubezpieczeniowy. Obecnie wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, natomiast dla mężczyzn – 65 lat. Minimalny okres podlegania ubezpieczeniu w KRUS to 25 lat nieprzerwanego ubezpieczenia społecznego rolników.
Warto jednak zaznaczyć, że o prawo do emerytury rolniczej można się ubiegać, jeśli ubezpieczenie było opłacane regularnie i bez większych przerw. Konieczne jest również zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej na rzecz przekazania gospodarstwa lub jego całkowitej likwidacji, co stanowi dodatkową barierę dla wielu rolników.
Jakie są różnice między emeryturą rolniczą a ZUS?
Rolnicy ubezpieczeni w KRUS często porównują swoje uprawnienia do emerytur wypłacanych przez ZUS. Trzeba jednak pamiętać, że system KRUS funkcjonuje na innych zasadach. Składki płacone przez rolników są niższe niż w ZUS, dlatego też świadczenia, na jakie mogą liczyć, często są niższe. Minimalna emerytura z KRUS w 2024 roku wynosi około 1 600 zł brutto, podczas gdy w ZUS może być znacznie wyższa – uzależniona od wysokości zarobków i długości stażu pracy.
Różnica w podejściu do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę jest również zauważalna. Podczas gdy w ZUS obowiązują szczególne uprawnienia do wcześniejszej emerytury (np. w przypadku pracy w warunkach szkodliwych), w KRUS takie możliwości są mocno ograniczone. Nie oznacza to jednak, że temat ten nie pojawia się w debacie publicznej – wręcz przeciwnie.
Czy będą wcześniejsze emerytury rolnicze? Najnowsze propozycje zmian
Od kilku lat środowiska rolnicze domagają się wprowadzenia przepisów umożliwiających wcześniejsze przejście na emeryturę. Na początku 2024 roku temat zyskał na znaczeniu za sprawą zapowiedzi przedstawicieli nowego rządu, którzy obiecywali uwzględnienie specyfiki pracy rolniczej przy tworzeniu systemu emerytalnego. Pojawiły się pomysły, aby rolnicy mogli przechodzić na emeryturę już w wieku 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni), przy spełnieniu określonych warunków dotyczących stażu ubezpieczeniowego i zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.
Ministerstwo Rolnictwa prowadzi w tej sprawie konsultacje społeczne, angażując związki zawodowe, organizacje rolnicze i przedstawicieli KRUS. Projekt nowelizacji ustawy nie trafił jeszcze do Sejmu, ale zapowiedzi są obiecujące. Takie zmiany miałyby odciążyć starzejące się rolnicze społeczeństwo i zachęcić młodsze pokolenia do przejmowania gospodarstw.
Kto będzie mógł przejść na wcześniejszą emeryturę rolniczą?
Proponowane zmiany przewidują, że wcześniejsza emerytura rolnicza miałaby przysługiwać osobom spełniającym trzy podstawowe warunki:
- ukończenie odpowiedniego wieku (propozycja: 55 lat dla kobiet, 60 lat dla mężczyzn),
- minimum 30 lat stażu ubezpieczeniowego w KRUS,
- rezygnacja z prowadzenia działalności rolniczej lub przekazanie gospodarstwa następcy.
Rozważane są także ulgi i wyjątki dla rolników prowadzących niewielkie gospodarstwa lub osób prowadzących działalność w trudnych warunkach, np. w górskich rejonach Polski. Zmiany mają również na celu sprawiedliwsze traktowanie rolników w porównaniu do pracowników etatowych, którzy w wielu przypadkach uzyskują prawo do wcześniejszej emerytury poprzez system ZUS.
Jakie korzyści społeczne przyniosłyby wcześniejsze emerytury dla rolników?
Rozważając zapowiadane zmiany, warto zwrócić uwagę na potencjalne pozytywne skutki społeczne wcześniejszych emerytur rolniczych. Po pierwsze, otwierają one drogę do młodego pokolenia, które mogłoby przejmować gospodarstwa rolne bez konieczności czekania, aż rodzice osiągną ustawowy wiek emerytalny. To może realnie przyczynić się do zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności polskiego rolnictwa.
Po drugie, ułatwienie wcześniejszego przejścia na emeryturę może poprawić jakość życia starszych rolników, którzy często pracują fizycznie do późnego wieku, nierzadko zmagając się z problemami zdrowotnymi. Pozwoli to też zmniejszyć skalę tzw. szarej strefy – przypadków, gdy formalnie emerytowany rolnik nadal prowadzi gospodarstwo, niezgodnie z przepisami KRUS.
Kiedy mogą wejść w życie zmiany w emeryturach rolniczych?
Na razie nie ma oficjalnej daty, kiedy wcześniejsze emerytury rolnicze mogłyby wejść w życie. Ministerstwo Rolnictwa zapowiada, że prace legislacyjne mogą potrwać kilka miesięcy i nowelizacja ustawy powinna być gotowa najwcześniej w drugiej połowie 2024 roku. Jednak wszystko zależy od tempa prac rządu oraz wyników konsultacji społecznych. Istnieje też ryzyko, że zmiany zostaną odłożone lub ograniczone ze względu na budżet państwa i obciążenia dla KRUS.
Mimo to pierwszy krok został zrobiony, a temat stał się jednym z priorytetów polityki społecznej względem rolników. Dla wielu osób pracujących na roli każdy miesiąc może mieć ogromne znaczenie, dlatego oczekiwania są duże, a presja społeczna ciągle rośnie.
Jak rolnicy powinni przygotować się na ewentualne zmiany?
Nawet jeśli zmiany dotyczące wcześniejszych emerytur rolniczych wejdą w życie dopiero za kilka lat, warto już teraz zaplanować strategię. Rolnikom zaleca się gromadzenie dokumentacji potwierdzającej staż ubezpieczeniowy w KRUS, a także planowanie sukcesji gospodarstwa, gdyż przekazanie go następcy może być warunkiem uzyskania świadczenia.
Dobrym rozwiązaniem może być również konsultacja z doradcami KRUS lub organizacjami rolniczymi, które mogą pomóc w oszacowaniu szans na uzyskanie wcześniejszej emerytury oraz wskazać optymalny moment na rozpoczęcie procedury. Warto także śledzić komunikaty Ministerstwa Rolnictwa i KRUS, gdyż przepisy mogą się dynamicznie zmieniać w odpowiedzi na uwarunkowania społeczne i ekonomiczne.