Jak wygląda drzewo pistacjowe i gdzie naturalnie występuje?

Drzewo pistacjowe, znane botanicznie jako Pistacia vera, to roślina pochodząca z rejonów Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu. W naturze porasta suche, kamieniste zbocza w Iranie, Afganistanie, Turcji i Syrii. Charakteryzuje się niewielkimi rozmiarami – dorasta zazwyczaj do 5–10 metrów wysokości – oraz rozłożystą, gęstą koroną.

Liście drzewa pistacjowego są złożone, ciemnozielone, a jego owoce to małe pestkowce, w których znajdują się znane wszystkim orzeszki pistacjowe. Owoce dojrzewają latem i pękają naturalnie wzdłuż skorupki. Co ciekawe, drzewo pistacjowe jest rośliną dwupienną – oznacza to, że aby uzyskać owoce, konieczne jest posadzenie zarówno osobnika męskiego, jak i żeńskiego.

Czy pistacje mogą rosnąć w polskim klimacie?

Uprawa drzewa pistacjowego w Polsce to temat, który budzi coraz większe zainteresowanie – zwłaszcza wśród miłośników egzotycznych roślin. Niestety, pistacja właściwa nie jest w pełni przystosowana do chłodnego klimatu umiarkowanego. Naturalnie rośnie w strefie klimatu subtropikalnego, gdzie zimy są łagodne, a lata gorące i suche.

Główne przeszkody w uprawie pistacji w Polsce:

• Wrażliwość na mróz – drzewo zaczyna obumierać już przy temperaturach poniżej –10°C.
• Wysokie wymagania świetlne – potrzebuje pełnego nasłonecznienia przez większą część roku.
• Długi okres wegetacji – w Polsce sezon wegetacyjny może być zbyt krótki, by owoce w pełni dojrzały.
• Zimne i wilgotne gleby – źle znosi zastoiska wodne i gliniaste podłoża.

Mimo to, coraz więcej ogrodników decyduje się na eksperymentalną uprawę pistacji w donicach lub w szklarniach przydomowych. Dzięki kontrolowanym warunkom i zabezpieczeniu przed mrozem możliwe jest utrzymanie rośliny przy życiu przez wiele lat.

Jak uprawiać pistację w doniczce lub szklarni?

Choć uprawa pistacji w gruncie w Polsce nie jest rekomendowana, to z powodzeniem można spróbować hodowli doniczkowej lub szklarniowej. W takim przypadku najważniejsze jest zapewnienie roślinie jak najbardziej zbliżonych warunków do naturalnych.

Wskazówki dotyczące uprawy doniczkowej:

• Podłoże: lekkie, przepuszczalne, najlepiej mieszanka piasku, perlitu i ziemi ogrodowej.
• Stanowisko: pełne słońce – najlepiej południowy parapet lub taras.
• Podlewanie: umiarkowane – roślina dobrze znosi suszę, ale nie toleruje przelania.
• Doniczka: głęboka, z odpływem, najlepiej ceramiczna dla lepszej cyrkulacji powietrza.
• Zimowanie: temperatura nie niższa niż +5°C, najlepiej w jasnym, chłodnym pomieszczeniu.

Latem pistację można wystawiać na zewnątrz – na balkon lub taras – jednak trzeba ją zabezpieczyć przed chłodnymi nocami i nagłymi opadami deszczu. Zimą należy przenieść roślinę do nieogrzewanego ogrodu zimowego, szklarni lub jasnego garażu z dodatnią temperaturą.

Czy pistacja może owocować w Polsce?

Teoretycznie tak, ale w praktyce jest to bardzo trudne do osiągnięcia. Pistacja potrzebuje minimum 6–7 miesięcy bardzo ciepłego, suchego lata, by wydać owoce. W Polsce tak długi okres bez przymrozków jest rzadkością, a brak stabilnych upałów ogranicza możliwość dojrzewania owoców.

Dodatkowo, aby pistacja zaowocowała:

• trzeba posiadać osobnika żeńskiego i męskiego – tylko wtedy możliwe jest zapylenie,
• należy odczekać nawet 7–10 lat, zanim roślina wejdzie w okres owocowania,
• konieczna jest ręczna pomoc w zapylaniu, ponieważ w zamkniętych pomieszczeniach nie występuje naturalny ruch powietrza i owadów.

Dlatego uprawa pistacji w Polsce ma głównie charakter dekoracyjny lub hobbystyczny, a nie użytkowy. Owoców raczej nie należy się spodziewać – wyjątkiem są szklarnie z kontrolowaną temperaturą lub tunele grzewcze w ogrodach botanicznych.

Gdzie kupić sadzonkę drzewa pistacjowego?

Pistacje są rzadko spotykane w standardowych sklepach ogrodniczych, ale można je znaleźć w specjalistycznych szkółkach roślin egzotycznych oraz w zagranicznych sklepach internetowych. Dostępne są zazwyczaj jako nasiona, sadzonki jednoroczne lub rośliny 2–3-letnie.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie:

• Czy to na pewno Pistacia vera – tylko ta odmiana daje jadalne owoce.
• Czy sprzedawca oferuje rośliny męskie i żeńskie – najlepiej kupować je w parach.
• Czy roślina była już przystosowana do klimatu umiarkowanego – tzw. formy zaszczepione lub zaaklimatyzowane.
• Czy sadzonka pochodzi z renomowanej szkółki – niskiej jakości sadzonki często zamierają po zimie.

Cena sadzonki pistacji waha się od 60 do 200 zł, w zależności od wieku i rozmiaru rośliny. Nasiona są tańsze, ale ich kiełkowanie może być kapryśne i czasochłonne.

Alternatywy dla pistacji – co uprawiać zamiast niej?

Jeśli chcesz wprowadzić do ogrodu lub oranżerii egzotyczny akcent, ale nie chcesz ryzykować z pistacją, rozważ inne rośliny, które lepiej radzą sobie w polskich warunkach:

• Migdałowiec trójklapowy – pięknie kwitnąca roślina, dobrze zimująca.
• Oliwka europejska (w donicy) – wymaga zimowania, ale łatwa w uprawie.
• Figowiec pospolity – daje owoce nawet w gruncie, przy odpowiednim zabezpieczeniu.
• Morela, brzoskwinia karłowa – drzewa owocowe o egzotycznym wyglądzie i dużych szansach na owocowanie.
• Granatowiec właściwy (Punica granatum) – do donic lub szklarni, z efektownymi kwiatami i małymi owocami.

Dzięki tym alternatywom można cieszyć się śródziemnomorskim klimatem na własnym tarasie, nie martwiąc się o przetrwanie surowej zimy. Drzewo pistacjowe pozostaje natomiast rzadką, ale niezwykle efektowną ciekawostką kolekcjonerską dla cierpliwych miłośników egzotycznych upraw.