Emerytura z KRUS to świadczenie przysługujące rolnikom, którzy spełniają określone warunki dotyczące wieku, stażu ubezpieczenia i prowadzenia działalności rolniczej. Jednym z najczęściej pojawiających się pytań wśród przyszłych emerytów z sektora rolniczego jest to, czy można otrzymywać emeryturę z KRUS i jednocześnie posiadać ziemię rolną. Wątpliwości budzą także kwestie dzierżawy, przekazania gospodarstwa dzieciom i kontynuowania działalności po przejściu na świadczenie. Poniżej wyjaśniamy, jakie zasady obowiązują w tym zakresie i jak się przygotować do przejścia na emeryturę rolniczą.

Kiedy rolnik może przejść na emeryturę z KRUS?

Aby uzyskać emeryturę rolniczą z KRUS (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego), rolnik musi spełnić trzy główne warunki:

• osiągnięcie wieku emerytalnego, który obecnie wynosi:
  • 60 lat dla kobiet,
  • 65 lat dla mężczyzn,
• udokumentowanie co najmniej 25 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS – ciągłość ubezpieczenia jest istotna,
• zakończenie prowadzenia działalności rolniczej, o ile rolnik chce otrzymywać pełne świadczenie.

Ten ostatni punkt wzbudza najwięcej kontrowersji, ponieważ prowadzenie gospodarstwa lub posiadanie ziemi w czasie pobierania emerytury może wpływać na wysokość świadczenia lub jego wstrzymanie.

Czy rolnik-emeryt może posiadać ziemię?

Tak, posiadanie ziemi nie wyklucza pobierania emerytury z KRUS, ale bardzo ważny jest tu status prowadzenia działalności rolniczej. Zgodnie z przepisami, aby otrzymywać pełną emeryturę rolniczą, rolnik musi zaniechać prowadzenia działalności rolniczej na całym obszarze swojego gospodarstwa.

Co to oznacza w praktyce?

• Można nadal być właścicielem gruntów rolnych, ale nie wolno ich użytkować na cele produkcji rolnej.
• Należy przekazać ziemię w formie darowizny, sprzedaży lub oddać w dzierżawę w sposób zgodny z przepisami.
• W przeciwnym razie, KRUS uzna, że rolnik nadal prowadzi działalność rolniczą, co skutkuje wypłatą emerytury w połowie lub jej zawieszeniem.

Jak przekazać ziemię, by otrzymać pełną emeryturę z KRUS?

Aby zachować prawo do pełnej emerytury rolniczej, rolnik musi wykazać, że zakończył prowadzenie działalności rolniczej, co najczęściej wiąże się z:

• przekazaniem gospodarstwa dzieciom lub wnukom – w formie aktu notarialnego,
• sprzedażą ziemi osobie trzeciej – z przeniesieniem prawa własności,
• oddaniem gruntów w dzierżawę – ale tylko w określony sposób.

W przypadku dzierżawy obowiązują konkretne wymogi:

• dzierżawa musi być zawarta na minimum 10 lat,
• dzierżawca nie może być współmałżonkiem, dzieckiem lub osobą prowadzącą gospodarstwo wspólnie z rolnikiem,
• umowa dzierżawy musi być zarejestrowana w ewidencji gruntów i przedstawiona w KRUS.

Dopiero spełnienie tych warunków sprawia, że rolnik przestaje być uznawany za prowadzącego działalność i zyskuje prawo do pełnej emerytury.

Czy można pobierać emeryturę z KRUS i dzierżawić ziemię?

Tak, ale pod warunkiem że dzierżawa spełnia wymogi określone w ustawie. Najważniejsze z nich to:

• zawarcie umowy na co najmniej 10 lat,
• pisemna forma umowy dzierżawy,
• dzierżawca nie może należeć do najbliższej rodziny (np. małżonek, dzieci, wnuki),
• dzierżawa musi być faktyczna – czyli rolnik nie może nadal korzystać z ziemi ani czerpać z niej korzyści.

Jeśli umowa dzierżawy nie spełnia tych kryteriów, KRUS może uznać, że rolnik nadal prowadzi działalność, a tym samym zmniejszyć wysokość wypłacanego świadczenia o 50% lub całkowicie je zawiesić.

Co grozi za ukrywanie faktu prowadzenia działalności rolniczej?

W przypadku, gdy KRUS stwierdzi, że rolnik pobierający pełną emeryturę w rzeczywistości prowadzi działalność rolniczą, może:

• cofnąć decyzję o przyznaniu pełnej emerytury,
• zażądać zwrotu nadpłaconych świadczeń wraz z odsetkami,
• skierować sprawę do sądu, jeśli doszło do świadomego wprowadzenia w błąd.

Dlatego warto zadbać o pełną transparentność wobec KRUS – dokumentować przekazanie ziemi, zgłaszać każdą zmianę statusu gruntów oraz informować o zawarciu umów dzierżawy.

Czy można kontynuować pracę w gospodarstwie po przejściu na emeryturę?

To zależy od rodzaju emerytury:

• Jeśli rolnik nie zrezygnuje z prowadzenia działalności, może otrzymywać jedynie częściową emeryturę, a dokładniej 50% kwoty bazowej świadczenia.
• Jeśli zdecyduje się zrezygnować z działalności i przekazać gospodarstwo, przysługuje mu pełna emerytura.

W praktyce część rolników decyduje się na przekazanie gospodarstwa np. dzieciom i pomaga im nieformalnie, nie pełniąc funkcji właściciela ani dzierżawcy. Taka pomoc – o ile nie ma charakteru zorganizowanego i zarobkowego – nie wpływa na prawo do świadczenia.

Czy emeryt z KRUS może ponownie nabyć ziemię?

Tak, emeryt z KRUS może ponownie nabyć grunty rolne, ale musi pamiętać, że:

• nabycie ziemi automatycznie nie oznacza prowadzenia działalności rolniczej – kluczowe jest, czy ziemia jest użytkowana rolniczo,
• jeśli emeryt zacznie samodzielnie uprawiać grunty, KRUS uzna to za wznowienie działalności i może zmniejszyć świadczenie,
• grunty mogą być nabyte w celach inwestycyjnych, rekreacyjnych lub przekazane od razu w dzierżawę – wtedy świadczenie nie jest zagrożone.

Każda taka sytuacja wymaga zgłoszenia do KRUS, który indywidualnie oceni, czy doszło do wznowienia działalności rolniczej.

Jak przygotować się do przejścia na emeryturę rolniczą?

Dobrze zaplanowane przejście na emeryturę pozwala uniknąć problemów formalnych i strat finansowych. Oto kilka kroków, które warto wykonać z wyprzedzeniem:

1. Zgromadź dokumenty potwierdzające staż ubezpieczenia w KRUS.
2. Sprawdź wiek emerytalny i datę możliwego złożenia wniosku.
3. Zdecyduj, co zrobić z gospodarstwem – przekazać, sprzedać czy wydzierżawić.
4. Sporządź umowę dzierżawy lub akt notarialny przekazania.
5. Złóż wniosek o emeryturę w odpowiednim oddziale KRUS wraz z dokumentacją.
6. Poczekaj na decyzję i monitoruj korespondencję z KRUS w celu ewentualnych uzupełnień.

Dzięki temu unikniesz opóźnień, nieporozumień oraz ryzyka zmniejszenia świadczenia. Dobrze przygotowana emerytura rolnicza to nie tylko zabezpieczenie na starość, ale też szansa na spokojne przekazanie gospodarstwa kolejnemu pokoleniu.