Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa) to jeden z najbardziej tajemniczych, a jednocześnie budzących kontrowersje owadów w polskich ogrodach. Choć przypomina skrzyżowanie świerszcza z kretem, nie jest ani jednym, ani drugim. W rzeczywistości to dość rzadki, ale szkodliwy owad, który potrafi wyrządzić spore szkody w warzywnikach i rabatach. Czy pojawienie się dziur w ziemi świadczy o obecności turkucia? Jakie są jego cechy rozpoznawcze i jak skutecznie go wypłoszyć? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej wyszukiwane pytania dotyczące tego podziemnego mieszkańca ogrodu.

Jak wygląda turkuć podjadek i gdzie występuje?

Turkuć podjadek to duży, nocny owad z rzędu prostoskrzydłych. Dorosłe osobniki mogą osiągać nawet 5–6 cm długości, co czyni je jednymi z największych owadów w Polsce.

Charakterystyczne cechy turkucia:

• masywne ciało w kolorze brązowym lub brunatnym,
• duża, okrągła głowa z mocnymi żuwaczkami,
• przednie odnóża przekształcone w łopatkowate narzędzia do kopania – przypominają odnóża kreta,
• cienkie, długie czułki i skrzydła (choć turkuć lata bardzo rzadko),
• wydaje charakterystyczne dźwięki przypominające buczenie lub brzęczenie – słychać je głównie wieczorem.

W Polsce turkuć występuje na terenach wilgotnych, w żyznych glebach, szczególnie w południowych i centralnych rejonach kraju. Najczęściej zamieszkuje ogrody, warzywniki, grządki i kompostowniki – wszędzie tam, gdzie ziemia jest pulchna i wilgotna.

Czy dziury w ziemi to znak obecności turkucia?

Tak, dziury w ziemi mogą świadczyć o obecności turkucia podjadka, choć nie zawsze. Owady te drążą w ziemi rozbudowane systemy korytarzy, które służą im do poruszania się, zdobywania pokarmu oraz składania jaj. Czasami na powierzchni można zauważyć:

• okrągłe otwory o średnicy 1–2 cm, często w grupach,
• lekko wypchniętą ziemię wokół otworu (podobnie jak u kretów, ale znacznie mniejsze kopce),
• zapadnięcia w ziemi lub nieregularne podniesienia gruntu wzdłuż podziemnych tuneli.

Nie każdy otwór to ślad turkucia – podobne dziury mogą pozostawić inne owady (np. chrząszcze gnojarze), małe gryzonie, a nawet krocionogi. Jednak jeśli towarzyszą im uszkodzenia młodych sadzonek, wygryzione korzonki i łodygi, podejrzenie turkucia jest uzasadnione.

Jakie szkody wyrządza turkuć podjadek w ogrodzie?

Choć turkuć podjadek nie występuje masowo, jego działalność może być bardzo szkodliwa, szczególnie dla młodych roślin i warzyw. Największe szkody wyrządza:

• podgryzając korzenie i szyjki korzeniowe sadzonek – powoduje więdnięcie i zamieranie roślin,
• uszkadzając bulwy i kłącza – dotyczy głównie ziemniaków, marchwi, cebuli i pora,
• drążąc tunele tuż pod powierzchnią ziemi – osłabia to strukturę gruntu i może prowadzić do wywracania się roślin,
• zjadając dżdżownice i larwy owadów pożytecznych.

Szkody pojawiają się nagle – często jedna noc wystarczy, by zniszczyć rządek świeżo posadzonych warzyw. Szczególnie wrażliwe są młode sadzonki ogórków, pomidorów, papryki i selera.

Kiedy turkuć jest najbardziej aktywny?

Turkuć prowadzi nocny i podziemny tryb życia, przez co jego obecność długo może pozostać niezauważona. Najbardziej aktywny jest:

• od kwietnia do sierpnia – to czas żerowania i rozmnażania,
• wieczorem i nocą – wtedy wychodzi na powierzchnię w poszukiwaniu pożywienia lub partnera,
• w ciepłe, wilgotne dni, szczególnie po deszczu.

Samce turkucia wydają głośne dźwięki godowe, które można usłyszeć od maja do czerwca – ich buczenie przypomina dźwięk wydawany przez świerszcze, ale jest głębsze i bardziej ciągłe.

Jak sprawdzić, czy w ogrodzie jest turkuć podjadek?

Istnieje kilka metod, które pomagają potwierdzić obecność turkucia w ogrodzie:

1. Obserwacja ziemi

Szukaj charakterystycznych dziur i tuneli w wilgotnych miejscach – pod kompostem, w warzywniku, przy beczce z wodą.

2. Pułapki z ziemniaków

Wykop niewielkie dołki i włóż do nich przekrojone ziemniaki – turkucie przyciąga zapach bulw. Zakryj ziemię deską lub doniczką. Sprawdź rano, czy pojawiły się ślady żerowania.

3. Przywabianie dźwiękiem

W ciepłe wieczory przysiądź w ogrodzie i nasłuchuj – buczenie turkucia jest dobrze słyszalne, szczególnie w ciszy.

4. Woda i szampon

Zalej podejrzane otwory mieszaniną wody z płynem do naczyń – turkucie wypłyną na powierzchnię, próbując się ratować.

Jak pozbyć się turkucia podjadka z ogrodu?

Zwalczanie turkucia jest trudne, ponieważ żyje głównie pod ziemią. Istnieje jednak kilka skutecznych, ekologicznych metod:

1. Pułapki biologiczne

• zakop słoiki po szyjkę w ziemi w miejscach aktywności turkucia,
• do słoika można włożyć resztki warzyw – turkucie wpadną i nie będą w stanie się wydostać.

2. Wysiew roślin odstraszających

• nagietek, aksamitka i czosnek mają działanie odstraszające,
• można sadzić je wokół grządek warzywnych jako naturalną barierę.

3. Wylewanie wrzątku lub wody z płynem do naczyń

• bezpośrednio do korytarzy turkucia – zabija owada lub wypłasza go z gniazda.

4. Przekopywanie gleby jesienią

• usuwa gniazda i larwy zimujące w glebie,
• warto połączyć z wapnowaniem – turkuć nie lubi zasadowych gleb.

5. Wrogowie naturalni

• jeże, ropuchy, krety, koty i ptaki drapieżne chętnie polują na turkucia,
• wspieraj ich obecność, budując budki lęgowe i tworząc zakątki naturalne w ogrodzie.

W ostateczności można sięgnąć po środki chemiczne, np. granulat do zwalczania turkucia, ale należy to robić ostrożnie – są to preparaty toksyczne także dla pszczół i zwierząt domowych.

Czy turkuć podjadek jest pod ochroną?

Jeszcze do niedawna turkuć podjadek był objęty ochroną częściową, ale w 2014 roku został wykreślony z listy gatunków chronionych. Obecnie nie podlega ochronie, co oznacza, że jego zwalczanie jest dozwolone – zarówno metodami mechanicznymi, jak i chemicznymi.

Jednak ze względu na spadającą liczebność w niektórych regionach Polski i rolę w ekosystemie, zaleca się ostrożne i selektywne działanie – szczególnie, gdy nie ma pewności, że szkody powoduje właśnie ten owad.

Turkuć podjadek to niezwykły, choć problematyczny mieszkaniec ogrodu. Jego obecność rozpoznasz po charakterystycznych dziurach, kopczykach i nocnych odgłosach. Warto obserwować ogród uważnie, by zareagować na czas – zanim zniszczy uprawy.