W 2017 roku do kin wszedł film Andrzeja Wajdy Powidoki, który na nowo rozbudził zainteresowanie Władysławem Strzemińskim. Artysta znany jest głównie jako twórca teorii unizmu. Mało kto wie, że był również teoretykiem sztuki, malarzem, projektantem druku funkcjonalnego, a także pedagogiem z obszaru konstruktywizmu i pionierem konstruktywistycznej awangardy. Jeśli jesteście ciekawi, gdzie w Polsce można obejrzeć jego obrazy, przeczytajcie poniższy artykuł.

Gdzie w Polsce można obejrzeć obrazy Władysława Strzemińskiego?

Władysław Strzemiński urodził się w 1893 roku w Mińsku na Białorusi, studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Moskwie. W 1922 roku przez zieloną granicę uciekł do Polski. Początkowo mieszkał na Wileńszczyźnie, a w 1931 roku związał się z Łodzią i to tutaj, w bloku przy ulicy Srebrzyńskiej spędził resztę życia. Jego grób znajduje się na Starym Cmentarzu w Łodzi, a w łódzkim Muzeum Sztuki MS2 znajduje się największa w świecie kolekcję prac artysty.

Jednak prace Strzemińskiego rozsiane są po różnych muzeach w Polsce.

Władysław Strzemiński — prace artysty w Łodzi

• Muzeum Sztuki, ms2, ul. Ogrodowa 19, Łódź

W Muzeum Sztuki ms2 znajduje się największa w świecie kolekcja prac Strzemińskiego, które prezentowane są aż na trzech kondygnacjach w różnych kontekstach. Obrazy pochodzą ze zbiórki prowadzonej przez Strzemińskiego oraz jego żonę — Katarzynę Kobro, wśród artystów na całym świecie. Przekazywali oni swoje prace za darmo. Kolekcja została zaprezentowana po raz pierwszy w 1932 roku.

• Mieszkanie Strzemińskich, Srebrzyńska 75, Łódź

W bloku przy ulicy Srebrzyńskiej 75 w kolonii im. Montwiłła Mireckiego, Strzemiński wraz z żoną Katarzyną Kobro, mieszkali od 1933 roku do wybuchu wojny. W 1939 roku musieli opuścić mieszkanie, wrócili do niego dopiero po ucieczce Niemców w 1945 roku. Początkowo zajmowali mieszkanie nr 45, później mieszkanie nr 44. Ich sąsiadami była ówczesna inteligencja, mieszkał tu m.in. malarz, grafik i fotograf Karol Hiller.

W 1936 roku urodziła im się córka Jakobina Ingeborge. Niestety dziecko często chorowało i Katarzyna Kobro musiała porzucić sztukę. Małżeństwo przyjmowało znajomych artystów wyłącznie w kuchni, a jeżeli rozmawiali głośniej dziecko dziewczynka budziła się.

Mieszkanie było wówczas świadkiem dramatu pary. Małżeństwo było już w stanie rozkładu. W 1947 roku Strzemiński łożył pozew o odebranie matce praw rodzicielskich do 11-letniej wówczas córki i wyprowadził się. Początkowo mieszkał na uczelni, potem wynajął mieszkanie.

Na Srebrzyńskiej pozostała Katarzyna Kobro z córką. Artystka zmarła w 1951 roku na raka, a Strzemiński rok później. Ostatnie lata były dla niego tragiczne. Wyrzucony w okresie socrealizmu z uczelni przymierał głodem, zarabiając m.in. malowaniem szyldów. Zmarł na gruźlicę. Na kilka miesięcy przed śmiercią oddał córkę do sierocińca.

• Stary Cmentarz, Ogrodowa, Łódź

Władysław Strzemiński zmarł 26 grudnia 1952 roku. Na grobie artysty stoi pomnik nawiązujący formą do jego twórczości. Jego autorem jest znany warszawski rzeźbiarz Karol Tchorek. Pomnik został ustawiony w latach 60. XX wieku i przypomina formę z jego kompozycji powstałych zgodnie z koncepcją unizmu.

Władysław Strzemiński — prace artysty w Warszawie

• Muzeum Narodowe. Al. Jerozolimskie 3, Warszawa

W Muzeum Narodowym w Warszawie w Galerii Sztuki XX i XXI wieku wśród dzieł awangardy polskiej lat 20., 30. I 40. XX w. znajdują się trzy prace Strzemińskiego. Dwa rysunki powstałe w czasie II wojny światowej: pierwszy z cyklu Deportacje z 1940 roku i drugi z cyklu Portrety z 1942 roku oraz obraz Powidok słońca z lat 1948-1949. Dzieło zostało kupione w 1958 roku na fali odwilży po socrealizmie. Obraz o migotliwej fakturze zdaje się nabierać trójwymiarowości.

W galerii można również obejrzeć znakomity akt dziewczyny autorstwa żony Strzemińskiego – Katarzyny Kobro.

Władysław Strzemiński — prace artysty w Poznaniu

• Muzeum Narodowe, Al. Marcinkowskiego 9, Poznań

W zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu znajdują się wiele prac Strzemińskiego, m.in. martwe natury: z kielichem z 1928 roku i z czajnikiem z lat 1927-28, a także obraz Rzeźba grecka, szkic do rysunków na konkurs olimpijski z 1948 roku, rysunek ze studium ręki z cyklu Ręce, które nie z nami oraz projekt drukowanej tkaniny z końca lat 40. XX wieku.

Władysław Strzemiński — prace artysty we Wrocławiu

• Muzeum Sztuki Współczesnej, oddział Muzeum Narodowego, Wystawowa 1, Wrocław

W Muzeum Sztuki Współczesnej we Wrocławiu znajduje się ponad 20 tysięcy eksponatów kolekcji sztuki polskiej XX wieku stulecia po lata 60. Wśród nich można obejrzeć prace Władysława Strzemińskiego.

Władysław Strzemiński — prace artysty w Szczecinie

• Muzeum Narodowe, Wały Chrobrego 3, Szczecin

W Muzeum Narodowym w Szczecinie znajdują się rysunki Władysława Strzemińskiego z 1940 roku, a także kompozycja Okno z 1948 roku oraz obraz olejny Kłosy z 1950 roku.

Władysław Strzemiński — prace artysty w Krakowie

• Muzeum Narodowe, Al. 3 maja 1, Kraków

W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie przechowywany jest słynny kolaż Strzemińskiego z 1945 roku z cyklu Moim przyjaciołom Żydom. Cykl liczył dziewięć prac, a artysta podjął nad nim pracę wkrótce po wyzwoleniu Łodzi. Wszystkie kompozycje powstały na papierze w różnych barwach: beżowym, szarym, białym. Cykl to być próba połączenia własnych doświadczeń wyniesionych z wojny, przechowywanego przez artystę obrazu zagłady społeczności żydowskiej z realistycznym przekazem, jakim jest fotografia.

Pozostałe osiem prac z cyklu Moim przyjaciołom Żydom artysta podarował przed śmiercią Yad Vashem w Jerozolimie.