Jerzy Nowosielski należy do grona najwybitniejszych polskich artystów drugiej połowy XX wieku. Malarz, rysownik, scenograf, filozof i teolog prawosławny, wybitny ikonopisarz. U szczytu popularności jego dzieła doczekały się nawet licznych falsyfikatów za granicą.

Jerzy Nowosielski — życiorys

Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie i w tym mieście działał przez większość życia. Jego matka była spolonizowana Austriaczką wyznania rzymskokatolickiego, a ojciec Łemkiem wyznania grekokatolickiego. Wychowanie w rodzinie mieszanej wyznaniowo miało ogromny wpływ na rozwój Nowosielskiego, który mówił o sobie w następujący sposób:

Jestem Polakiem, troszkę Ukraińcem, troszkę Niemcem. Jedno oko jest polskie, a drugie ukraińskie. Najbardziej czuję się związany z kulturą polską, bo tu istnieję, ale także z ukraińską i rosyjską. Jestem właściwie trójjęzyczny.

Zainteresowanie sztuką Jerzy Nowosielski przejawiał już w dzieciństwie za sprawą ojca, który po pracy na kolei malował obrazy. Posiadał on również pokaźną bibliotekę, w której było wiele książek z zakresu literatury pięknej, historii, sztuki i religii, do której chętnie zaglądał mały Jerzy.

We wrześniu 1939 roku rodzina Nowosielskich uciekła przed nacierającymi wojskami niemieckimi do Lwowa. Pomimo trudnych warunków wojennych Jerzy postanowił realizować swoje artystyczne zamiłowania. W 1940 roku rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego krakowskiej Kunstgewerbeschul, a w latach 1942 do 1943 studiował ikonopisarstwo w Ławrze Uniowskiej św. Jana Chrzciciela w Uniowie pod Lwowem. Po powrocie do Krakowa związał się z kręgiem artystycznym przyszłej Grupy Krakowskiej. W latach 1945–1947 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u profesora Eugeniusza Einischa.

Od 1976 roku Nowosielski był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Należał również do Polskiej Akademii Umiejętności, Grupy Młodych Plastyków oraz Grupy Krakowskiej. W 1996 roku razem z żoną Zofią założył (wciąż funkcjonującą) Fundację Nowosielskich, która wspiera wybitne osiągnięcia kultury polskiej poprzez przyznawanie stypendiów i dorocznych nagród.

Jerzy Nowosielski zmarł 21 lutego 2011 roku w Krakowie. 26 lutego 2011 roku został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Jerzy Nowosielski — twórczość

W 1948 roku na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie Jerzy Nowosielski po raz pierwszy zaprezentował obrazy w stylu abstrakcji geometrycznej. W pierwszym okresie swojej drogi artystycznej pozostawał pod wpływem Tadeusza Brzozowskiego. W okresie socrealizmu zajmował się sztuką sakralną oraz scenografią.

Swoją pierwszą indywidualną wystawę artysta miał w 1955 roku, w kolejnych latach natomiast reprezentował Polskę na biennale w Wenecji (1956) oraz w SaoPaulo (1959). Prace malarza pokazywano nie tylko na wielu wystawach indywidualnych oraz — regularnie — na ekspozycjach prac członków Grupy Krakowskiej, ale również na historycznych wystawach zbiorowych, m.in. Metafory (1962), Festiwale Polskiego Malarstwa Współczesnego (od 1962), Festiwale Sztuk Plastycznych Porównania (od 1965), Voir et concevoir (1975), Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej XIX i XX wieku (1975,1976). Warto do tej listy dodać pokazy organizowane w latach 80. w ramach ruchu kultury niezależnej oraz ich podsumowania: Dotyk. Ikonografia lat 80. w twórczości plastycznej środowiska krakowskiego, Epitafium i siedem przestrzeni (1991), Jerzy Nowosielski, Mikołaj Smoczyński, Leon Tarasewicz (1997) i W poszukiwaniu Autentyku (2002).

Twórczość Jerzego Nowosielskiego to przede wszystkim płasko malowane formy z charakterystycznym ciemnym konturem. Ikony przedstawiał najczęściej w pejzażach i metafizycznych kompozycjach. Tworzył także monumentalne dekoracje ścienne, które znajdują się m.in. w kościele w Lourdes i cerkwiach Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gródku i Kętrzynie. Artystę inspirował surrealizm, a w swoich pracach starał się łączyć elementy sacrum i profanum.

Malowanie obrazów to jest przygotowywanie sobie przestrzeni, w której będziemy musieli żyć po śmierci, to jest budowanie sobie mieszkania. Jeśli nie kochasz tego, co malujesz, to szkoda czasu — mawiał artysta.