Maja Berezowska – życie i twórczość

Maja Berezowska, pseudonim Ditto, nazywana jest „twórczynią polskiego porno” ponieważ jej charakterystyczne rysunki często przedstawiały sceny miłosne w najróżniejszych konfiguracjach. Artystka była wielbicielką piękną ludzkiego ciała, nagości oraz miłości zmysłowej. Nie zatem dziwnego, że kiedy poszukiwano ilustratora do nowego wydania Dekameronu – renesansowego zbioru nowel, których głównym tematem jest miłość duchowa i cielesna, małżeńska i pozamałżeńska, tragiczna i idylliczna, wybór padł na Berezowską.

Maja Berezowska — życiorys

Maja Berezowska, a właściwie Maria Berezowska urodziła się 13 kwietnia 1892 lub 1893 roku w Baranowiczach. Była polską malarką sztalugową, karykaturzystką, graficzką oraz scenografką.

W latach 1908-1909 ukończyła petersburską szkołę plastyczną, następnie uczyła się na wyższych uczelniach artystycznych w Krakowie (1910-1912) oraz w Monachium (1913).

W 1918 roku wyszła za mąż — jej wybrankiem został artysta Kazimierz Grus. Niestety ok. 1926 roku para się rozwiodła.

W latach 1933–1936 artystka mieszkała w Paryżu, gdzie tworzyła ilustracje i karykatury dla pism Le Figaro, Le Rire oraz Ici Paris. Dla tej ostatniej gazety w 1935 roku wykonała serię karykatur pt. Miłostki słodkiego Adolfa, dotyczącą Hitlera. Wkrótce po ich publikacji przeciwko Berezowskiej wystapiła ambasada niemiecka w Paryżu dowodząc, że rysunki były karalną obrazą głowy państwa. Sprawa zakończyła się na ostatecznie na symbolicznej grzywnie, jednak naziście nie zapomnieli o artystce.

Po rozpoczęciu wojny Berezowska zmuszona była ukrywać się na prowincji. W styczniu 1942 w wyniku donosu została pojmana przez gestapo i osadzona na Pawiaku. W maju 1942 roku oficjalnie za znieważenie Hitlera została uwięziona w obozie koncentracyjnym Ravensbrück, z wyrokiem kary śmierci.

Po wyzwoleniu obozu przez wojska radzieckie, w maju 1945 wraz z grupą Polek wyjechała z Ravensbrück do Sztokholmu, na rehabilitację zorganizowaną przez Szwedzki Czerwony Krzyż.

Maja Berezowska zmarła 31 maja 1978 w Warszawie. Pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Maja Berezowska — twórczość

Artystka zasłynęła już przed wojną dzięki tworzeniu subtelnych grafik o tematyce erotycznej. Jej prace można obecnie nabyć na aukcjach sztuki.

Pierwsza wystawa indywidualna dzieł Maji Berezowskiej odbyła się w Kijowie w 1916 roku. Przed wybuchem drugiej wojny światowej jej rysunki, karykatury oraz ilustracje można było zobaczyć w magazynach takich jak Szpilki, Cyrulik Warszawski czy lwowski Szczutek. Ze Szpilkami kontynuowała współpracę intensywnie również po wojnie, aż do końca lat 60. Rysunki Berezowskiej mogli podziwiać również czytelnicy Teatru, Nowej Kultury oraz Przekroju.

W 1919 roku współpracowała z kabaretem literacko-artystycznym Czwórka we Lwowie, dla którego współtworzyła oprawę plastyczną. W latach 30. projektowała kostiumy m.in. dla gwiazd scen rewiowych — Zuli Pogorzelskiej i Hanki Ordonówny oraz operetek i kabaretów. Po powrocie z Paryża, w latach 1936-1937 była etatowym scenografem kabaretu Teatr 13 Rzędów.

W latach 1964-1977 pracowała dla Opery Łódzkiej, warszawskich teatrów — Kameralnego i Komedia, Teatru Polskiego w Poznaniu, Teatru Ziemi Łódzkiej w Łodzi, Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego, Zjednoczonych Przedsiębiorstw Artystycznych Estrada. W tych czasach scenografia i projektowanie było jej głównym zajęciem.

W czasach komuny artystka zilustrowała wiele tomików poetyckich i zbiorów satyr, a także książek o tematyce szachowej czy nowel Ludwika Niemojowskiego i powieści Wacława Berenta.

Katalogi ekspozycji artystycznych Berezowskiej zostały wydane w postaci osobnych wydawnictw m.in. w latach 1947 i 1950. Dopiero po śmierci artystki w 1978 roku zaczęły się pojawiać monograficzne wydawnictwa jej dzieł.