Niebieskie źródła to rezerwat przyrody nieożywionej położony w dolinie Pilicy, na prawym brzegu rzeki, w południowo-wschodniej części miasta Tomaszowa Mazowieckiego. Turystów przyciągają tutaj baseny źródliskowe z niebiesko-błękitno-zieloną wodą. Barwa wody jest efektem działań rozproszonego światła słonecznego, a jej zmiana uzależniona jest od stanu pogody, stopnia nasłonecznienia bądź zachmurzenia.
Niebieskie Źródła — historia
Niebieskie Źródła cieszyły się uznaniem już w XVIII wieku, a ich piękno sławiono w legendach i poezji. Źródłom przypisywano również właściwości lecznicze. Z tego też powodu miejsce to odwiedzało wiele podróżników, przyjeżdżali tu również wybitni badacze przyrody.
Początkowo u ujścia Niebieskich źródeł stał młyn, do którego później dobudowano karczmę. Niestety obiekty zostały zniszczone w 1939 roku. Na początku XX wieku planowano tu urządzić kurort leczniczy. Rozpoczęto też zarobkowe czerpanie wody ze źródeł, która sprzedawana była okolicznym mieszkańcom.
W latach 30. XX wieku postanowiono przekształcić Niebieskie Źródła w park turystyczno-przyrodniczy. W tym celu usypano groblę i wykopano sztuczne kanały, które oddzielały trzy duże wyspy. Prace przerwał wybuch II Wojny Światowej. Piękno tutejszej przyrody zachwyciło również niemieckich okupantów, którzy zamierzali zbudować tu ośrodek wypoczynkowy nad źródłami.
Rezerwat przyrody Niebieskie Źródła udało się ostatecznie stworzyć w 1961 roku, co zaowocowało ochroną tego unikatowego w skali europejskiej zjawiska przyrodniczego. Obejmuje on obszar ok. 29 ha i jest ostoją ok. 75 gatunków ptaków. Prawdziwą osobliwością są: ubarwiony remisz, zimorodek oraz kaczki (krzyżówka, ohar, czernica, cyraneczka i gągoł). Szatę roślinną reprezentują głównie trawy. Stwierdzono 400 gatunków roślin naczyniowych, a wśród nich grupę roślin ściśle chronionych: grzebienie białe, turówki wonne, różanecznik żółty, kosodrzewina i cis pospolity. W roku 1994 i 1997 na terenie rezerwatu prowadzone były działania mające na celu oczyszczenie, zabezpieczenie oraz właściwe udostępnienie całego obiektu.
Czym są Niebieskie Źródła?
Niebieskie Źródła to wywierzyska krasowe, jedne z najciekawszych zjawisk krasowych w Europie. Główny kompleks wodonośny stanowią spękane wapienie jurajskie, z których wytryska woda przybierająca niebiesko-błękitno-zieloną barwę. Barwa wody w basenach źródliskowych jest efektem działań rozproszonego światła słonecznego. Zmiana odcieni barwy wody uzależniona jest od stanu pogody, stopnia nasłonecznienia bądź zachmurzenia. Ich wydajność jest stosunkowo duża, choć bywały okresy, kiedy źródła przestawały bić. Związane to było z nadmierną eksploatacją studni głębinowych zlokalizowanych po przeciwnej stronie rzeki. Niewielkie są natomiast wahania temperatury wody. Średnia roczna wynosi 9 st. C. Zimą woda nie zamarza.