Wojciech Fagor, razem z m.in. Magdaleną Abakanowicz, Romanem Opałką i Tadeuszem Kantorem, zaliczany jest do grona najwybitniejszych polskich artystów XX w. Jest jedynym Polakiem w historii, który miał indywidualną wystawę w nowojorskim Guggenheim Museum. Jego najbardziej znane prace, przedstawiające kolorowe koła o rozmytych konturach, są uznawane za wybitne osiągnięcie sztuki optycznej.

Wojciech Fagor — życiorys

Wojciech Fagor urodził się 15 listopada 1922 roku w Warszawie. Wychował się w zamożnej rodzinie. Jego ojciec handlował metalami nieżelaznymi i ściśle współpracował z przemysłem zbrojeniowym. Matka była pianistką po konserwatorium krakowskim, miała także uzdolnienia plastyczne. To właśnie ona dostrzegła talent syna i wspierała go od najmłodszych lat.

Jak miałem 6 lat, to rysowałem perspektywą, czego dzieci na ogół nie robią. Matka była tym zaskoczona i zaniosła moje rysunki na wystawę prac dzieci w Warszawie i wszystkie je odrzucono, bo powiedziano, że to nie są dziecięce rysunki — wspominał Wojciech Fangor w audycji Aleksandry Łapkiewicz w Polskim Radiu.

Po etapie edukacji domowej Fagor zdał do gimnazjum. Nie miał dobrych ocen, ponieważ skupiał się głównie na malowaniu. W tym okresie zainteresował się również astronomią, skonstruował nawet samodzielnie lunetę, ponieważ pragnął zobaczyć księżyc. Niektóry interpretują tę jego pasję z pracami przedstawiającymi koła.

W czasie wojny Wojciech Fangor pobierał nauki malarstwa u profesorów Akademii Sztuk Pięknych: Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. W 1946 roku zdobył dyplom malarstwa na ASP.

W 1961 roku Wojciech Fangor wyjechał z Polski do Berlina Zachodniego, potem do Anglii. W 1966 r. zamieszkał w USA. Do Polski wrócił w 1999 roku i zamieszkał we wsi Błędów k. Warszawy. Zmarł 25 października 2015 roku.

Wojciech Fagor — twórczość

Fagor początkowo interesował się kubizmem. W czasach stalinizmu tworzył prace zgodne z doktryną socrealizmu. W 1951 roku namalował obraz Matka Koreanka, jedno z kanonicznych dzieł malarstwa socrealistycznego.

Po śmierci Stalina zrezygnował z socrealistycznej konwencji. W latach 1953-1961 pracował w Zakładach Artystyczno-Badawczych warszawskiej ASP, gdzie opracowywał nowatorskie projekty architektoniczne, wnętrzarskie i wzornictwa przemysłowego. Fangor pracował m.in. nad zespołem sportowym Warszawianka i wnętrzami dworca Warszawa-Śródmieście.

Jest twórcą polskiej szkoły plakatu, która w latach 60. zdobyła międzynarodowy rozgłos.

W 1958 roku w Salonie Nowej Kultury w Warszawie Wojciech Fagor zaprezentował wystawę Studium przestrzeni. Był to wynik kilkuletniej współpracy z architektem Stanisławem Zamecznikiem, który zainspirował malarza do traktowania przestrzeni jako artystycznej materii. Pokazywane na sztalugach obrazy miały tworzyć otwartą strukturę ekspozycji. Dzięki niej światło nie „grało” tylko na obrazach, lecz również w przestrzeni. Prezentację oraz prace z lat 1957-1973 fAGOR nazwał „pozytywną przestrzenią iluzyjną”.

Artysta początkowo malował w barwach monochromatycznych, przedstawiając na obrazach figury takie jak koła, elipsy czy fale. Swoim obrazom nadał miano „bezkrawędziowych”. Z czasem zaczął używać całej gamy kolorów o różnym nasyceniu, z wykorzystaniem zjawiska powidoków.

W 1965 roku iluzjonistyczne obrazy Fagora trafiły na wystawę The Responsive Eye (Reagujące oko) w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Ekspozycja stanowiła manifest opt-artu, awangardowego kierunku w sztuce, który oddziaływuje na wzrok widza za pomocą złudzeń optycznych i efektów świetlnych. W 1970 roku jego dzieła, jako jedynego polskiego artysty w historii, zostały pokazane na monograficznej wystawie w Muzeum Solomona Guggenheima w Nowym Jorku.

W latach 70. artysta Fagor do przedstawień figuratywnych — namalował m.in. serię „obrazów telewizyjnych”, gdzie podstawę kompozycji stanowiła siatka pikseli ekranu telewizora. Potem tworzył m.in. „portrety mebli”, na których np. krzesła zestawione są z prawdziwymi meblami. W ostatnich latach ponownie zainspirowała go twórczość Pabla Picassa. Wykonał też portrety wodzów indiańskich oraz ekspresyjne totemiczne malowidła.

W 2007 roku opracował projekt końcowego wystroju 7 stacji II linii warszawskiego metra, które stały się największą światową podziemną galerią pop-artu.

W 2012 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie zorganizowano retrospektywną wystawę Przestrzeń, jako gra, na której zgromadzono ok. 200 prac artysty.

Fangor jest laureatem Nagrody im. Jana Cybisa za rok 2014, którą przyznano mu za całokształt twórczości malarskiej. To najstarsze i najbardziej prestiżowe wyróżnienie w dziedzinie sztuk plastycznych w Polsce, przyznawane przez Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków.

Wojciech Fangor jest jednym z najdroższych i najbardziej poszukiwanych polskich artystów, 21 października 2014 roku na Aukcji Sztuki Współczesnej za płótno zatytułowane M 15 z 1970 roku zapłacono 624 tys. zł. Rok wcześniej M 8 z 1969 roku poszło na aukcji za 506 tys. zł.