Zofia Stryjeńska, obok Tamary Łempickiej, jest najbardziej znaną i cenioną artystką dwudziestolecia międzywojennego. Kojarzymy ją głównie ze stylem art deco, w którym malowała od dzieciństwa. Jednak malarstwo nie było jej jedynym talentem. Stryjeńska była również świetną ilustratorką, tworzyła także scenografie i projektowała tkaniny oraz zabawki. 13 maja 2021 roku, z okazji rocznicy urodzin artystki, w wyszukiwarce Google pojawiła się animacja z jej podobizną.

Zofia Stryjeńska — życiorys

Zofia Stryjeńska urodziła się 13 maja 1891 roku w Krakowie. Od 1909 uczyła się w Szkole Sztuk Pięknych dla Kobiet Marii Niedzielskiej w Krakowie, gdzie dwa lata później uzyskała kurs z odznaczeniem.W 1911 roku podając się za mężczyznę, Tadeusza Grzymałę Lubańskiego, rozpoczęła studia malarskie w Monachium. Rozpoznano ją dopiero po roku — artystka zmuszona była wrócić do Krakowa.

Artystka miała bardzo owocne życie. Wydała mnóstwo dzieł sztuki, które cieszą się światową popularnością. Niestety talentu malarskiego nie potrafiła pogodzić z życiem prywatnym.

4 listopada 1916 roku Zofia wyszła za mąż za architekta, Karola Stryjeńskiego. Miała z nim trójkę dzieci: córkę Magdę oraz bliźniaków Jacka i Jana. Para rozstała się w 1927 roku. Do rozwodu doszło z powodu niewierności Karola, co prowadziło do licznych małżeńskich konfliktów. Kolejnym mężem artystki został Artur Socha, niestety i to małżeństwo okazało się nieszczęśliwe — malarka zapracowywała się, by w okresie kryzysu ekonomicznego utrzymać siebie, dzieci i stroniącego od pracy męża. Ostatecznie para rozwiodła się kilka lat później. Stryjeńska była zajęta pracami malarskimi, by utrzymać całą rodzinę. Ostatecznie związała się z popularnym podróżnikiem i pisarzem Arkadym Fiedlerem.

Zofia Stryjeńska zmarła na atak serca 28 lutego 1976 roku w Genewie i została pochowana na tamtejszym cmentarzu w Chene-Bourg.

Zofia Stryjeńska — twórczość

Zofia Stryjeńska zadebiutowała w 1912 roku w krakowskim TPSP cyklem kartonów Polskich bajd inspirowanych opowieściami ludowymi. Jednak zainteresowanie malarką nastąpiło dopiero rok później, kiedy to w piśmie Czas krytyk sztuki Jerzy Warchałowski napisał o jej tówrczości.

W 1918 roku artystka wstąpiła do Warsztatów Krakowskich, gdzie pracowała jako projektantka zabawek i autorka tek graficznych. W latach 1917-18 wykonała temperą cykl pięciu obrazów Pascha, w którym religijne motywy ikonograficzne połączyła z pierwiastkiem ludowości. W latach 1918 i 1922 wydała dwie teki litografii zatytułowane Bożki słowiańskie, które nawiązują do mitologii słowiańskiej. Do ważniejszych prac z wczesnego okresu twórczości Zofii Stryjeńskiej należą: freski w Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie, polichromia sal w baszcie Senatorskiej na Wawelu i dekoracje wnętrza winiarni Fukiera w Warszawie. Wśród kompozycji monumentalnych wyróżniają się obrazy z cyklu Łowy bogów oraz Poranek, Wieczór i Koncert Beriota.

Pierwszy międzynarodowy sukces Stryjeńska odniosła w 1925 roku na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, gdzie ozdobiła salę główną polskiego pawilonu zaprojektowanego przez J. Czajkowskiego sześcioma panneaux przedstawiającymi Rok obrzędowy w Polsce. Otrzymała wtedy aż cztery Grand Prix w działach malarstwo, plakat, tkanina, ilustracja oraz Diplom d’Honneur za projekty zabawek. Została również odznaczona Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej, a całe to wydarzenie przyniosło jej sławę w Europie.

Lata 20. były bardzo płodnym okres w twórczości Zofii Stryjeńskiej i był to czas jej największej popularności. Uznanie zapewniły jej m.in. dzieła Pastorałka, cykl Bożków słowiańskich oraz Pascha, Pory roku, Kolędy, Cztery sakramenty i Tańce polskie. Z tego okresu pochodzi także cykl Siedem Sakramentów namalowany w 1922 roku. Sławę zdobył on jednak dopiero w 1931 roku – artystka otrzymała za niego srebrny medal na wystawie Sztuki Religijnej w Padwie. W 1930 roku Zofia Stryjeńska została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1936 roku uhonorowano ją Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za „wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.

Połowa lat 30. okazała się dla Zofii Stryjeńskiej mniej przyjaznym okresem. W tym czasie nie zlecano jej bowiem żadnych prac. Z powodu coraz trudniejszej sytuacji finansowej artystka była zmuszona sprzedać kilka swoich obrazów lichwiarzom. Pod koniec 1938 roku otrzymała parę zamówień od polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a wśród nich zlecenie wykonania kilimu dla cesarza Japonii Hirohito.

Okupację niemiecką artystka spędziła w Krakowie, a po wkroczeniu Sowietów w 1945 roku wyjechała z Polski do Genewy, gdzie była już jej córka, a później osiedlili się synowie. Od tej pory zmagała się z problemami finansowymi i tęsknotą za ojczyzną. Lata artystycznej świetności były już wtedy za nią, a część jej prac niestety spłonęła podczas wojennych bombardowań.

Zofia Stryjeńska — obrazy

Do najpopularniejszych dzieł Zofii Stryjeńskiej należą:

• Rok obrzędowy w Polsce
• Pastorałka
• Pascha. Pieśń o Zmartwychwstaniu Pańskim
• Ilustracje do Monachomachii Krasickiego
• Polichromie kamienic na Rynku Starego Miasta w Warszawie
• Pory roku
• Kolędy
• Dekoracja sali w cukierni E. Wedla w Warszawie
• Cztery sakramenty
• Tańce polskie.